“Positie zzp’er bezien in breder kader van arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid”
In het economenblad ESB verscheen het traditionele Nieuwjaarsartikel van de secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken, EZ. In deze beschouwing concludeert de huidige topambtenaar van EZ, Maarten Camps, dat de huidige hervormingen op de arbeidsmarkt, pensioenen, woningmarkt en langdurige zorg belangrijke stappen zijn om onze economie te versterken, maar dat we er daarmee nog niet zijn.
Hervorming belangrijk
De wereld verandert in snel tempo en het economisch beleid kan niet stil blijven staan. Camps constateert terecht dat over de hervormingen die nu worden doorgevoerd te lang geen besluiten zijn genomen. “We moeten als samenleving leren beter te sturen op de toekomst zodat we ons sneller kunnen aanpassen. Vroegtijdig oog hebben voor trends, nadenken over hoe beleid daarop kan inspelen en tijdige besluitvorming”. In zijn artikel noemt Camps de groei van het aantal zzp’ers als voorbeeld van een ontwikkeling die om een fundamentele aanpassing vraagt. Het onderscheid tussen ondernemer en werknemer vervaagt door de opkomst van zzp’ers steeds meer. “De ontwikkelingen gaan snel en hebben een impact op keuzevrijheid, op collectiviteit, op solidariteit. Maar onze instituties opereren nog steeds vanuit het oude onderscheid en proberen de zzp’er in het huidige stelsel in te passen.” Zo stelt de topambtenaar die een fundamentelere hervorming noodzakelijk acht.
Flexibele schil blijft toenemen
Voor werk is Nederland vooral afhankelijk van het midden- en kleinbedrijf. Daar worden de banen gecreëerd en worden werknemers in dienst genomen. Binnen multinationale concerns zien we dat het personeelsbestand wordt aangepast aan internationale ontwikkelingen en de opmars van nieuwe technologie. Dit leidt bij grote werkgevers veelal tot minder banen. Ook bij de overheid en semipublieke instellingen neemt door bezuinigingen de werkgelegenheid af. Daarnaast zien we op onze arbeidsmarkt een afname van vaste arbeidscontracten en een sterke groei van zelfstandigen zonder personeel, zzp’ers. Sinds halverwege de jaren negentig toen het aantal zzp’ers rond de 350.000 lag, zien we een snelle toename; eind 2014 stond de teller op circa 800.000 en de groei van het aantal zzp’ers en freelancers zal doorgaan. Van belang is dat het daarbij om echte ondernemers gaat. Het kabinet Rutte 2 weet niet goed raad met deze ontwikkelingen. Bij het werkgelegenheidsbeleid ligt de nadruk op dure ineffectieve banenplannen en op het beschermen van vaste arbeidsovereenkomsten. Dat levert geen nieuwe banen op en kost zelfs werkgelegenheid. Het echte probleem is dat werk in het mkb wordt afgeremd door vaste starre arbeidscontracten met torenhoge werkgeverslasten. Deze contracten en zware lastendruk leiden er toe dat werkgevers terughoudend zijn om mensen in vaste dienst te nemen. Dat is een belangrijke reden dat steeds meer bedrijven werken met verschillende vormen van flexibele arbeid, zoals oproepkrachten, tijdelijke contracten en uitzendkrachten. Deze zogenoemde flexibele schil, die vorige jaar gemiddeld rond de circa 25% lag, zal naar verwachting bij veel bedrijven het komende decennium toenemen. In bedrijfssectoren die met wereldwijde concurrenten te maken hebben, zal een oploop richting 40% geen uitzondering zijn. Maatregelen van het kabinet om deze internationale ontwikkeling tegen te gaan, zoals de wet Werk en Zekerheid, zijn achterhoede gevechten.
Grillige economie
Voor steeds meer bedrijven is flexibiliteit een noodzaak om te kunnen overleven. Ze hebben te maken met economische ontwikkelingen die grillig en onvoorspelbaar zijn en met een wereldwijde concurrentie die sterk toeneemt. Bovendien is op internationale markten steeds meer sprake van pieken en dalen, waarop ondernemers flexibel en snel moeten kunnen reageren. Veel bedrijven in Nederland maken daarbij in toenemende mate gebruik van zzp’ers. Het is een heterogene groep die bestaat uit mensen die doelbewust hebben gekozen voor ondernemerschap en vroegere werknemers die hun baan zijn kwijtgeraakt en noodgedwongen als zzp’er hun brood verdienen.
“Zzp’er en freelancer niet langer beteugelen”
Als zzp’er of freelancer kun je gebruik maken van de fiscale faciliteiten voor ondernemers, zoals de zelfstandigenaftrek. Tegenover de fiscale voordelen staan nadelen, zoals minder sociale zekerheid. Ze moeten zelf zorgen voor regelingen op het terrein van ziekte, arbeidsongeschiktheid en pensioen. Niettemin meent het kabinet dat zzp’ers een te groot beslag leggen op de schatkist en de sociale zekerheid. Daarom heeft het kabinet vorig jaar aangekondigd dat het de groei van zzp’ers wil beteugelen door fiscale voordelen geheel of gedeeltelijk af te schaffen. De bedoeling is dat Rutte 2 dit jaar met een rapportage komt met voorstellen. Het kabinet meent dat de meeste zzp’ers geen bijdrage leveren aan innovaties, geen banen scheppen en dat het te vaak niet om ondernemers maar om verkapt werknemerschap gaat. Het is een zwak bezuinigingsverhaal dat volledig voorbij gaat aan de toegevoegde waarde van zzp’ers en het is schieten met een kanon op de mug van mogelijk oneigenlijk fiscaal gebruik. Zzp’ers spelen een cruciale rol bij de flexibele schil van bedrijven en zorgen zelf voor hun eigen werk en doen geen beroep op de dure banenplannen van Rutte 2. Zzp’ers en freelancers zijn een onmisbaar element van onze arbeidsmarkt en werkgelegenheid geworden. Met een lastenverzwaring schiet het kabinet zich bovendien zelf in de voet, een deel van deze zelfstandigen wordt daardoor de bijstand ingejaagd. Het kabinet doet er daarom verstandig aan de positie van zzp’ers nu niet geïsoleerd te bezien, maar in het kader van een breder arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid, gericht op het scheppen van banen en de toekomst zoals door EZ-topman Maarten Camps wordt bepleit. Bij die herziening moet volop de nadruk liggen op werk en het stimuleren van ondernemerschap in plaats van het afremmen daarvan. Ook de betuttelende sociale regelingen waarmee sommige politieke partijen zzp’ers willen opzadelen moeten daarom snel van tafel.
Bron: Blendle/Telegraaf
