De overeenkomsten tussen een Belgische voetballer en een Nederlandse zzp’er
21 jaar geleden veranderde Jean Marc Bosman definitief het mondiale voetbal. Deze Belgische voetballer wilde van Club Luik naar USL Duinkerken. De transfer dreigde af te ketsen omdat Luik een transfersom van drie ton eiste. Dit terwijl zijn contract afliep en hij het loon had van een semiprof.
Dacht je dus als voetballer in de jaren ‘90 na einde van je contract zorgeloos van club te kunnen wisselen, dan kwam je bedrogen uit. Een club had wellicht de bereidheid om een speler na afloop van zijn contract te laten gaan, maar zodra een speler van bijvoorbeeld Willem II naar ‘aartsrivaal’ NAC Breda dreigde te vertrekken, werd hij plotseling gehouden aan een hoge transfersom, zonder dat hij zelf inkomsten kreeg.
Bosman stapte naar de rechter. Hij vond dat hij in zijn vrijheid werd beperkt, zijn contract was immers afgelopen. Bosman kreeg na jarenlange juridische procedures gelijk. De uitspraak (het Bosman-arrest) veranderde de voetbalwereld voor goed. Spelers konden een contract bij een andere club tekenen als ze nog minder dan 6 maanden een contract bij hun eigen club hadden. Daarnaast gingen clubs spelers lange contracten aanbieden, waardoor, mede onder invloed van stijgende TV gelden, er hoge transferbedragen én salarissen betaald werden bij een tussentijds vertrek.
Het Bosman-arrest is niet alleen maar positief geweest. De hoop dat met het arrest de onderhandelingspositie van spelers zou verbeteren en tegelijk de minder rijke clubs de gelegenheid zou geven om goede spelers aan te kunnen trekken, is ijdel gebleken. De verhoudingen in het huidige speelveld van het Europese voetbal zijn daar bewijs van. Ook voor Jean Marc Bosman zelf heeft het arrest niet veel opgeleverd. Zijn strijd maakte hem van voetbalrevolutionair tot een berooid man.
De Wet DBA als game changer
Anno 2016 lijkt het erop dat de Wet DBA de Nederlandse arbeidsmarkt gaat veranderen. De nieuwe Wet DBA toont in ieder geval één overeenkomst met het Bosman-arrest. Bosman dacht dat hij na afloop van zijn contract vrij was om te gaan, toch vroeg zijn club een forse transfersom. Een hardwerkende ondernemer is dagelijks bezig met acquisitie plegen, loopt debiteurenrisico, heeft één of meerdere opdrachtgevers per jaar, is verzekerd, werkt voor eigen rekening en risico en is zelf verantwoordelijk voor scholing, training en- of coaching. Kortom: deze ondernemer voldoet –net als Bosman- aan alle voorwaarden waarbij je kunt veronderstellen dat je in je rechten staat omdat je de gebruikelijke regels volgt. Maar niet is minder waar! Deze ondernemer kan, ondanks al zijn inspanningen, straks door de Belastinginspecteur onverhoopt beschouwd worden als een ijverige werknemer met alle financiële en persoonlijke gevolgen van dien.
Een 2e overeenkomst is dat het Bosman arrest en de Wet DBA hun eigen speelveld volledig veranderd hebben. Door het Bosman arrest hebben niet langer de clubs, maar de spelers de controle en zijn hierdoor de verhoudingen binnen het voetbal volledig veranderd. Door de Wet DBA hebben Staatssecretaris Wiebes en de Belastingdienst de touwtjes in handen, tot 5 jaar achteraf blijft er onzekerheid bestaan!. De Belastingdienst hanteert straks het standpunt dat de omstandigheden van de ondernemer (de concrete arbeidsrelatie) een belangrijke rol spelen bij het bepalen of iemand zelfstandig ondernemer is of toch werknemer. Dit kan per arbeidsrelatie en dus per ondernemer verschillen. Dit betekent dat in theorie een miljoen verschillende situaties achteraf (anders) beoordeeld kunnen worden. Om een dienstbetrekking uit te sluiten kan er, gemakshalve een keuze gemaakt worden uit circa 3.500 modelovereenkomsten. Let wel: er moet op de werkvloer nauwgezet gewerkt worden volgens de gebruikte modelovereenkomst.
Doel en gevolgen Wet DBA
De hoofddoelstelling van de Wet DBA is de aanpak en terugdringing van schijnzelfstandigheid. Het oneigenlijk gebruik van flex alsmede onderbetaling past in mijn optiek ook niet in de waarden die wij in ons land aan werk toekennen en hebben een verstorend effect op de economie. Als de Wet DBA dit oneigenlijk gebruik oplost dan zal dit, net als het Bosman arrest, tot een verbetering leiden voor een grote groep mensen.
Als de Wet DBA echter tot gevolg heeft dat opdrachtgevers massaal denken dat elke zzp’er lijkt op een werknemer en het ‘kloppend maken van getallen’ belangrijker is dan de positie van één miljoen zzp’ers dan gaan veel zzp’ers helaas lijken op Jean Marc Bosman; van voetbalrevolutionair tot berooid man en van hardwerkende zelf verkozen ondernemers naar gedwongen werknemers.
