70.000 zzp’ers gestart vanwege gedwongen ontslag
AMSTERDAM – In een anonieme enquête van de ZZP Barometer onder 1.172 zzp’ers geeft één op de dertien zzp’ers (7,7%) aan zichzelf als ‘schijnzelfstandige’ te beschouwen. In totaal zijn dit meer dan 70.000 zzp’ers die als werknemer gedwongen zijn ontslagen en vervolgens zijn ingehuurd als zzp’er. “Het aantal schijnzelfstandigen is het grootst in de creatieve sector,” aldus Jeroen Sakkers, initiatiefnemer van de ZZP Barometer.
Kabinetsmaatregel: BGL en VAR
Onder de term ‘schijnzelfstandigheid’ wordt verstaan: als werknemer gedwongen ontslag ontvangen en vervolgens ingehuurd als zzp’er of freelancer. De Beschikking Geen Loonheffingen (BGL) is in november door staatssecretaris Wiebes van Financiën voorgesteld als maatregel om deze ‘schijnzelfstandigheid’ aan te pakken. Desondanks is slechts één op de vijf zzp’ers voorstander van het invoeren van de BGL en het afschaffen van de VAR (verklaring arbeidsrelatie). Van de zzp’ers die zichzelf als ‘schijnzelfstandig’ beschouwen, is een twee keer zo groot deel (40,8%) voorstander van het invoeren van de BGL en het afschaffen van de VAR.
Sakkers: “De BGL zal echter niet voor het gewenste effect zorgen, omdat alle zzp’ers hiermee worden benadeeld – en niet alleen zzp’ers die vanwege een gedwongen ontslag voor zichzelf zijn begonnen. Het zal het ondernemen voor zzp’ers die uit positieve overwegingen zijn gestart juist moeilijker maken, want opdrachtgevers gaan meer risico dragen en daardoor voorzichtiger worden bij het inhuren van zzp’ers”.
Creatieve sector scoort slechtst
In de branches “Kunst en cultuur” (14,6%), “Onderwijs en opvoeding” (14,3%) en “Marketing, communicatie en PR” (13,2%) valt het percentage ‘schijnzelfstandigheid’ het hoogst uit. In de branches “Bouw en installatie” (2,5%), “Zakelijke dienstverlening” (5,0%) en “Techniek” (5,7%) valt het percentage het laagst uit. “De bouwsector scoort opvallend positief, het probleem in die sector is veel kleiner dan gedacht door media en politiek,” zegt Sakkers.
Piek in schijnzelfstandigheid door crisis
Van de zzp’ers die minder dan één jaar actief zijn, geeft bijna één op de vijf (17,3%) aan vanwege een gedwongen ontslag als werknemer gestart te zijn. Hoe langer de zzp’er actief is als ondernemer, des te lager het percentage. Onder zzp’ers die langer dan vijf jaar actief zijn is de schijnzelfstandigheid slechts 4,1%. “We zien alleen een hoger percentage bij zzp’ers die twee tot vijf jaar actief zijn: dat zijn waarschijnlijk de zzp’ers die midden in de crisis begonnen zijn,” aldus Sakkers.
Opleiding voorkomt schijnzelfstandigheid
Onder zzp’ers die hun doctoraat (PhD) hebben behaald is schijnzelfstandigheid het hoogst (18,8%). “Te specifieke en te generieke opleidingen zorgen voor een hoger aantal schijnzelfstandigen,” geeft Sakkers aan. Bij zzp’ers die alleen hun vwo- (7,7%), vmbo- (10,7%) of havodiploma (16,1%) hebben behaald en die geen beroepsgerichte of specialistische opleiding hebben voltooid, is het aantal schijnzelfstandigen relatief hoog. Bij beroepsgerichte of specialistische opleidingen als een master- (6,0%), hbo- (5,3%) of mbo-opleiding is het percentage significant lager.
Politieke voorkeur correleert met schijnzelfstandigheid
Het is opvallend dat zzp’ers die aangeven PvdA (21,1%), SP (15,1%) of Groenlinks (10,8%) te stemmen – de traditioneel “linkse” partijen – veel hoger scoren qua schijnzelfstandigheid: een significant hoger percentage van deze zzp’ers kwalificeert zichzelf als ‘schijnzelfstandig’. Zzp-kiezers die stemmen op de VVD (5,4%), PVV (4,8%) of D66 (4,3%) scoren lager op dit punt.
[UPDATE] VVD: “Zzp’er mag niet dupe worden van kabinetsmaatregelen”
In een reactie geeft de VVD aan dat de zzp’er niet de dupe mag worden van de kabinetsmaatregelen. “Veruit de meeste zzp’ers worden zelfstandig omdat ze daar zelf voor kiezen. De groep schijnzelfstandigen is relatief klein, blijkt nu uit onderzoek. Kabinetsmaatregelen als een BGL mogen niet leiden tot het schieten met een kanon op een mug,” aldus Anne Mulder, vertegenwoordiger van de VVD in de Tweede Kamer.
