“Ook het onderwijs heeft freelancers nodig”
In de verschillende jaaroverzichten van 2014 werd steevast iets gezegd over de toename van het aantal zzp’ers. Ruim 50.000 nieuwe eenmanszaken! De commentaren op deze toename houden steeds het midden tussen zoet en zuur. Aan de ene kant ziet men dit vaak als goed nieuws omdat veel (werkloze) mensen blijkbaar het heft in eigen handen nemen en niet op de bank blijven zitten. Aan de andere kant wordt gewezen op de verborgen werkloosheid en armoede die achter de toename schuil zouden gaan.
Het is een goede zaak dat er voor beide kanten van de medaille aandacht is maar het roept wel de vraag op welke factoren nu eigenlijk bepalen of iemand er verstandig aan doet om zich als zelfstandig professional te vestigen. Welke mensen met welke beroepen zijn nu eigenlijk geschikt voor het zzp-schap?
Allereerst moet gezegd dat het eenieder natuurlijk vrij staat om zich als zelfstandige te vestigen. Het is naar mijn mening een recht van elk individu om zijn kennis en/of kunde, als vrij gevestigd professional, op de markt aan te bieden. Het zou immers vreemd zijn als het dienstverband de enige legale methode was om als individu een inkomen te verdienen terwijl ik toch niet iedereen zou aanraden om als zzp’er aan de slag te gaan. Er is een aantal factoren die bepalen of iemand geschikt is voor het zzp-schap:
- Je moet een vak of een specialisme hebben waar vraag naar is en toegang kunnen krijgen tot opdrachten.
- Je moet weten hoe je in je onderhoud kunt voorzien als je inkomen (tijdelijk) lager is of wegvalt.
- Je dient je bewust te zijn van de fiscale en arbeidsrechtelijk regels waaraan je moet voldoen.
Deze criteria wil ik eens nader uitwerken aan de hand van een leraar als voorbeeld. Er is namelijk in het afgelopen jaar door verschillende partijen betoogd dat een leraar in het primair of secundair onderwijs geen zzp’er zou kunnen zijn en ik denk dat dit vak er juist bij uitstek geschikt voor is.
Ons onderwijs heeft freelancers nodig
Een gediplomeerde leraar is een specialist met een beroep waar, afhankelijk van het specifieke vak, veel vraag naar is. Veel onderwijsinstellingen zoeken bovendien naar methoden om te kunnen flexibiliseren omdat de arbeidskosten anders veel te hoog oplopen. Niet omdat de lonen zo hoog zijn maar omdat de secundaire arbeidskosten langzamerhand onbetaalbaar zijn. Scholen draaien in toenemende mate op voor de kosten van een hoog ziekteverzuim en een teveel aan arbeidsongeschiktheid en werkloosheid onder leraren. Daarnaast is de kwaliteit van scholen gebaat bij een regelmatige in- door- en uitstroom van leraren. Ook ons onderwijs dient zich tenslotte steeds te vernieuwen en open te blijven staan voor nieuwe inzichten. Leraren zouden veel meer van onderwijsinstelling moeten durven switchen om zodoende hun kennis te ontwikkelen en minder op routine hun vak uit te oefenen. Indien bijvoorbeeld 25% van onze docenten als zelfstandig professional zouden werken, zouden de arbeidsmobiliteit en verandervaardigheid van scholen toenemen en het burn out risico en de arbeidskosten afnemen. De onderwijsinstellingen zouden meer open staan voor vernieuwing, de leraren zouden zich meer ontwikkelen en de klassen kunnen kleiner worden door de lagere arbeidskosten. Het zou gewoon goed zijn voor het onderwijs.
Momenteel wordt het leraren vaak onmogelijk gemaakt om als zzp’er te werken omdat hij of zij dan door de belastingdienst als schijnzelfstandige zal worden aangemerkt met alle risico’s op navorderingen en boetes van dien voor zowel de zzp’er als de werkgever. Voor de flexibiliteit zijn scholen daarom aangewezen op payroll- of detacheringsconstructies die vaak veel te duur uitpakken en daarmee een belangrijk voordeel van die flexibiliteit wegnemen. Via een dienstverband bij een intermediair heeft de leraar enerzijds wel recht op de normale sociale voorzieningen in ons land zoals de ziektewet, de WW en de WIA maar moet anderzijds ook wel de sociale premies betalen die een zzp’er met een eenmanszaak niet betaalt. De bruto/netto verhouding is dus wat minder voordelig maar de inkomensverzekering is vaak beter geregeld. Niet iedereen hecht aan die sociale voorzieningen natuurlijk (tweeverdieners of mensen met genoeg reserves)maar zzp’ers met een VAR hebben wegens schijnzelfstandigheid op dit moment als leraar geen toegang tot werk. Leraren zullen dus voor een andere rechtsvorm moeten kiezen als ze liever niet in dienst van een intermediair willen gaan.
Het is immers jammer dat ons onderwijs momenteel te weinig flexibiliseert en, voor zover ze dat wel doen, daar vaak een te hoge prijs voor betalen. Een oplossing die momenteel op de markt wordt aangeboden is die van Het Onderwijs Gilde. Zij bieden een ondernemerspakket voor de leraar om zorgeloos en risicoloos te werken als zelfstandige op basis van de Declarabele Uren B.V.
