En nu een structurele oplossing?
Misschien kunt u zich nog herinneren dat de Staffing Groep via deze site een open brief aan de heer Wiebes schreef met het verzoek de wet DBA in te trekken. Wel, die brief heeft zijn effect niet gemist. Hij is honderden malen gedeeld en kreeg veel bijval van zzp’ers en opdrachtgevers. Onze oproep veroorzaakte een kettingreactie. Veel gezaghebbende partijen, werkgevers en werkenden, trokken aan de bel en een speciaal opgezet meldpunt werd overstroomd met reacties en probleemgevallen. De heer Wiebes likete de brief via Instagram en niet veel later werden algemeen directeur van De Staffing Groep Wessel Jr en ondergetekende uitgenodigd op het ministerie. Daar volgde een hartelijk ontvangst en een zeer serieus gesprek met de heer Wiebes en een hoge ambtenaar van de belastingdienst.
Er gaat eindelijk iets veranderen
Staatssecretaris Wiebes is een moedig man. Ondanks druk van linkerzijde heeft hij een ingrijpende stap gezet: de handhaving van de wet DBA wordt opgeschort tot 1 januari 2018 of zoveel langer als nodig is. Alleen fraude en opzettelijk misbruik worden aangepakt en bestraft. Let wel: de wet DBA is niét van tafel, alleen de handhaving is uitgesteld, maar dat is al een krachtig signaal dat er iets gaat veranderen.
Kunnen opdrachtgevers nu risicovrij zzp’ers in te huren? Nee, nog niet. De wet DBA bestaat nog steeds, het arbeidsrecht bestaat nog steeds, de VAR is er niet meer, maar de vraagstukken rond de inzet van zzp’ers zijn er nog wel. Het probleem is niet van tafel en opdrachtgevers zullen zich er terdege van moeten vergewissen of zij voldoen aan wet- en regelgeving. Maar meningsverschillen met de fiscus over de meest ingewikkelde onderwerpen zullen gedurende de uitstelperiode niet zo snel aan de orde zijn, omdat de belastingdienst weet dat er nieuwe inzichten aankomen en dat tot die tijd de wet terughoudend moet worden toegepast.
Wat zal er veranderen?
Nobody knows. Toch doe ik een poging er iets over te zeggen. Grofweg zijn er twee mogelijkheden:
A. De begrippen vrije vervanging en gezag worden duidelijker gedefinieerd. Dit lost het probleem niet op, want het blijft om subjectieve interpretaties gaan.
B. Er wordt een structurele oplossing gevonden waarbij er een evenwichtige arbeidsmarkt ontstaat. Met meerdere contractvormen, keuzevrijheid en bescherming van kwetsbare groepen.
Nieuwe rechtspersoon
Punt B is natuurlijk de beste optie, maar daarvoor moet de wet grondig veranderen. Er ontbreekt nog een goede definitie van wie precies zelfstandige is. Het zou goed zijn als de wet voorziet in de rechtspersoon ‘opdrachtnemer’. Die werkt als een soort werknemer, maar acteert als ondernemer. Dát biedt echte oplossingen bij veel vraagstukken. Opdrachtgevers kunnen dan risicovrij zelfstandige inhuren mits de zelfstandige aan de voorwaarden voldoet die bescherming van kwetsbare groepen, risico van inkomstenderving en solidariteit garanderen. Daarvoor kun je een aantal simpele wijzigingen in de wet doorvoeren. Ik noem er een paar, die deels overgenomen zijn van de comissie Boot die de rol van de Belastingdienst onderzocht en aanbevelingen deed aan staatsecretaris Wiebes.
Vrije keuze
Het moet natuurlijk beginnen met de vrije keuze van de werkende voor het zelfstandig opdrachtnemerschap of voor het werknemerschap. Dat mag geen afgedwongen keuze zijn. Werknemer zijn is een recht en geen plicht.
Gelijke of hogere betaling
De honorering moet boven het gebruikelijk loon in de branche liggen. Hiermee voorkom je financiële uitbuiting van kwetsbare groepen. Gebruikelijk loon kan jaarlijks door het CBS worden vastgesteld. Betaling gelijk aan of boven het gebruikelijk loon voorkomt oneerlijke prijsconcurrentie met werknemers.
Persoonsgebonden Vangnet, tevens drempel.
Het Persoonsgebonden Vangnet (PGV) is een op maat gesneden verzekering tegen inkomstenderving. Een PGV biedt de mogelijkheid om per doelgroep zekerheden te bieden, van nul tot maximaal. Het PGV moet ervoor zorgen dat de zelfstandig opdrachtnemer voldoende op de hoogte is van de risico’s en verplichtingen die bij het zelfstandig opdrachtnemerschap horen. Én de zelfstandige wordt gestimuleerd zich tegen inkomstenderving te verzekeren. Bij kwetsbare groepen moet een ondergrens voor bescherming zorgen. Ter vergelijking: als je bij een bank komt om te beleggen, dan is de bank verplicht te toetsten of je voldoende kennis en middelen hebt om dat te doen. Zo niet, dan mogen zij jou niet accepteren. Iets dergelijks kan als drempel bij inhuur van zelfstandigen gelden.
Langere maximale duur
De commissie Boot hanteert 6 maanden als maximale duur van een opdracht, maar beter zou het zijn als dat tussen de 2 en 4 jaar wordt. Een onderneming kan dan kiezen voor vaste medewerkers in loondienst of tijdelijke inzet van opdrachtnemers. Dat is goed voor de dynamiek in de onderneming, maar ook voor de dynamiek op de arbeidsmarkt. Een 100 procent waterdichte oplossing is onmogelijk, omdat er nooit 100 procent werkzekerheid kan zijn. Wil je alle werkenden inkomenszekerheid geven, dan kom je al snel bij het basisinkomen en dat is een andere discussie.
Ik realiseer me dat met bovengenoemde aanbevelingen het probleem rond de groep schijnzelfstandigen nog niet volledig is opgelost, maar het wordt wel kleiner. Met een paar ingrepen worden kwetsbare groepen goed beschermd en kunnen zelfstandige opdrachtnemers naar hartelust zaken doen.
