Stop met het aannemen van gratis opdrachten
Welke freelancer krijgt die vraag nou niet: “Kun je deze klus als gratis proefopdracht doen? Als ik dan tevreden ben, komt er een gigantische bak werk voor je aan.” Waar kies jij voor? Neem je de opdracht aan zonder de garantie op betaling? Of wijs je de opdracht af? Hieronder schets ik vijf situaties waarbij je “ja” zou kunnen zeggen tegen een gratis proefopdracht.
1. Als je een ruil maakt met een zzp-vriend
De ruilhandel onder zzp’ers is namelijk weer helemaal terug. Vroeger was het een zak aardappelen in ruil voor een schaap. Nu is het een gratis logo voor een gestuct muurtje. Zolang je zo’n ruilhandeltje doet met een échte vriend is er niets aan de hand. Het versterkt alleen maar jullie onderlinge band. De Belastingdienst weet dat het gebeurt en ze vinden het niet leuk. Omdat ze namelijk heel wat BTW mislopen. Maar ze kunnen het niet controleren en dus kunnen ze er niets tegen doen.
2. Als je er enorm veel van kunt leren én als het enorm leuk is
Elke klus moet mij minimaal twee van de volgende drie dingen opleveren: plezier, geld of kennis. Als het niet leuk is en ik leer er niet van, vergeet dan maar dat ik het gratis doe.
3. Als je net van school komt
Maar zelfs dan eigenlijk niet. Je hebt immers je diploma dus je bent bekwaam om te werken. Je hebt les gehad van professionals uit het vak, je hebt stage gelopen bij professionals, dus je mag jezelf nu best een vakman noemen met een lekker prijskaartje. Maar ik kan me bij sommige situaties voorstellen dat je als beginneling een klein dingetje onbetaald doet om jezelf te bewijzen. Maar hou het bij kleine dingetjes: geef gratis uurtjes weg, maar nooit gratis dagen. En na drie jaar moet je hier sowieso mee kappen.
4. Als je een vergoeding vraagt omdat je die grote bak met werk niet krijgt
Je doet dus een gratis proefopdracht om te bewijzen dat je de grote opdracht aankunt. Maar als die grote opdracht niet komt, dan breng je een klein bedrag in rekening. En komt die grote opdracht wel, dan breng je niets in rekening voor de proefopdracht.
5. Als het voor een goed doel is
Maar zorg er dan nog steeds voor dat je ook de twee andere waarden meepakt: het moet leuk zijn én je moet er wat van kunnen opsteken. Want anders zijn al die uren, dagen of weken voor niets werken verspilde tijd. Als je dat omrekent naar geld, had je beter een tientje extra in de collectebus kunnen doen.
Mag ik dan gratis een paar overnachtingen in het Efteling Hotel?
Als je een jaar of twintig ervaring hebt en opdrachtgevers vragen je nog steeds om een gratis proefopdracht te doen, draai dan de rollen om. Dan zal je zien hoe snel ze terugkrabbelen. Zo werd ik gevraagd om een gratis klus te doen voor de Efteling. De financiële waarde van die klus stond gelijk aan een paar overnachtingen in het Efteling Hotel. Dus ik vroeg of ik gratis kon verblijven. Als proefopdracht zeg maar. En als het me dan bevalt dan verblijf ik wat langer in jullie hotel.
Stop met gratis werken
Ik heb dit ook een keer aangeboden bij een webshop in relatiegeschenken. Ook hij vroeg om een flinke onbetaalde proefopdracht. Maar toen ik vroeg om een flinke lading gratis bedrukte mokken was hij beledigd. Het beste is om sowieso te stoppen met het aannemen van gratis klussen. Niet alleen voor jezelf. Maar ook voor je zzp-vrienden. Want door het één keertje te doen schep je precedenten: “Ja maar Henk doet het ook, dus dan moet jij het ook doen.” Stop met het aannemen van gratis klussen. Je bent een professional. En daar hangt nou eenmaal een professioneel prijskaartje aan.