Actie is niet per definitie beter dan niets doen
Bij veel thema’s en onderwerpen wordt vaak geroepen dat we te veel praten en te weinig doen. In onderstaande blog wil ik toch een lans breken om soms wat minder (snel) zaken te doen en even iets meer te denken. Reden dat we soms te snel iets doen is een bekende en veel voorkomende denkfout, namelijk het probleem van de action bias.
Action bias
Action bias gaat over de neiging die we hebben om in onzekere situaties koste wat kost iets te doen, ook al hebben we geen idee of dit überhaupt het juiste is. In een nieuwe of onzekere situatie grijpt de mens liever in dan dat hij passief afwacht. We zien het overal om ons heen. Het komt voor bij artsen, maar ook bij bijvoorbeeld voetballers en politieagenten. Het appelleert aan een oermenselijke reflex: fight or flight: in een onzekere situatie kun je maar beter iets doen dan niets doen en afwachten. De Israëlische psycholoog Bar-Eli onderzocht bijvoorbeeld wat keepers doen bij een strafschop. Zo duiken ze nagenoeg altijd naar links of naar rechts, bijna nooit blijven ze in het midden staan, terwijl daar toch een derde van de ballen terechtkomt. Een ander voorbeeld komt voort uit een Britse studie die uitwees dat jonge politieagenten in een situatie met relschoppers vroegtijdig ingrijpen, terwijl iets langer wachten tot minder gewonden leidt.
Ik zie deze denkfout vaak (i.c.m. ook andere denkfouten) terugkomen in het management van organisaties. Managers willen, en van hen wordt ook verwacht, dat ze daadkrachtig optreden. Even een stapje terug doen en de zaken goed bekijken met daarbij alle mogelijke, maar vooral ook onmogelijke, scenario’s te laten passeren is vaak geen optie. Dat is een slechte zaak. Dit komt voor indien managers bijv. onzeker zijn over een situatie. We hebben de neiging om maar tot actie over te gaan – alles om maar niet de indruk te wekken dat we niets doen. Of het nu een nieuwe strategie is, of een reorganisatie, we willen gewoon iets doen omdat de media, de aandeelhouders en zelfs de werknemers het niet aankunnen om af te wachten.
We hebben als mensen een ingebouwde action bias voor bijna alles. Je ziet dit niet alleen in het bedrijfsleven maar bijvoorbeeld ook sterk in de politiek. Maar als je ergens niet zeker van bent, als je een situatie niet begrijpt, waarom zou je tot actie overgaan? Toch is dat wat we in het huidige bedrijfsleven massaal doen. De action bias is al net zo’n groot probleem als de authority bias. Waar het in feite op neerkomt is: mensen nemen te weinig ruimte om een stap terug te doen, even stil zitten in een kamer en werkelijk na te denken. Managers moeten zichzelf dwingen regelmatig alle mogelijke en onmogelijke scenario’s te overdenken. Denk het ondenkbare, verwacht altijd het onverwachte. Managers moeten zich ook bewust zijn van de ‘illusie van controle’: je hebt veel minder onder controle dan je zelf denkt, en daarom kun jij je maar beter richten op die paar belangrijke dingen waar je echt invloed op hebt.
Het erkennen en herkennen van deze denkfouten is ook voor zzp’ers van groot belang. Zelfstandige professionals worden vaak tijdelijke ergens ingezet om een bepaald project of probleem aan te pakken. Daarvoor is actie vereist. Pas echter op voor de beschreven denkfouten. Heeft de organisatie wel echt behoefte aan directe actie of is even niets doen wellicht wel het beste?
Andere denkproblemen
Zoals gezegd zijn er ook nog een aantal andere psychologische denkfouten die de action bias vaak versterken. Onder andere de authority bias maar ook de problemen van social loafing, sunk-cost fallacy en single-action bias spelen bedrijven en organisaties vaak parten.
Het eerste is het verschijnsel dat mensen in groepen minder goed presteren dan wanneer ze individueel een prestatie moeten leveren. Het tweede fenomeen betreft de wijdverbreide misvatting dat een eerdere foute investering kan worden ‘rechtgezet’ door nóg meer te investeren. De derde houdt in dat we bij een bepaalde bedreiging geneigd zijn om slechts één actie te ondernemen om dit vervelende gevoel te reduceren, ook als deze actie slechts een deel is van een oplossing (Weber, 1997).
Zorgen over klimaatverandering kunnen dus gesust worden door het treffen van een (enigszins symbolische) maatregel, zoals één dag in de week geen vlees eten. Dit is weliswaar goed, maar het zou één van vele maatregelen moeten zijn. In Amerika werd een massale vorm van single action bias gevonden. Zo bleken democraten ervan overtuigd dat het beter zou gaan met het klimaat na het verkiezen van Obama als president (Center for Research on Environmental Decisions, 2009; Silver, 2009).
Belangrijkste les van vandaag: Voorkom dus deze twee ‘actie’ denkfouten. Actie is niet per definitie beter dan niets doen en als je een probleem wit oplossen betekent dit niet dat per definitie dat één specifieke actie voldoende is.
We weten dat iedereen last ondervind van allerlei ‘denkfouten’. Zorg nu dat jij als zzp’er je hier bewust van bent, zodat jij de schadelijke effecten ervan een beetje kan verminderen en hierdoor nog een grotere meerwaarde voor jouw klanten kan zijn.
