Veranderingen komen steeds sneller en hebben enorm veel invloed op ons leven. Vaak zonder het te beseffen zitten wij er al midden in.
Dat internet ons leven heeft veranderd is voor iedereen inmiddels wel duidelijk. Winkelen gebeurt tegenwoordig veelvuldig via internet, contact onderhouden met vrienden, familie, kennissen, zakelijke relaties et cetera doen wij vaak via sociale media. De wereld stopt niet meer bij onze stadsgrenzen, landsgrenzen of Europa, maar zijn steeds vaker wereldwijd georiënteerd.
Zonder dat velen het zich echt bewust zijn vindt een van de grootste veranderingen plaats:
de flexibiliserende arbeidsmarkt.
Arbeidsmarkt:
Tot enkele jaren geleden was het heel normaal dat je na de studie een vaste baan zocht. De overheid zorgde dat je als werknemer via de sociale voorzieningen was verzekerd. De werkgever zorgde voor de werknemer bij ziekte en arbeidsongeschiktheid en dat er een pensioen was geregeld via een pensioenfonds of verzekeraar. Het solidariteitsprincipe was hét uitgangspunt. Onze hele economische realiteit was hierop gebaseerd.
Onder invloed van nieuwe technologieën, de crisis, de verdergaande specialisatie en de demografische samenstelling van de bevolking, is er de laatste jaren sprake van een enorme ‘kentering’ in de arbeidsmarkt. Steeds meer werknemers worden individuele specialisten en doen hun werk als zzp’er of freelancer. Deze groep is inmiddels gegroeid tot meer dan 1 miljoen. Volgens deskundigen zal de groei de komende jaren nog veel verder gaan (bron: ZZPBarometer artikel 12 september 2014 en de actuele situatie in de Verenigde Staten in het artikel van 5 september 2014).
Deze veranderingen hebben verregaande invloed op onze sociaal-economische realiteit.
De sociale partners:
De traditionele sociale partners (overheid, werkgevers en vakbonden) willen zoveel mogelijk hun historisch opgebouwde invloed behouden. Dat levert vreemde situaties op: werknemersorganisaties die zich ook als ondernemersorganisaties profileren! Hun vertegenwoordiging wordt enorm overschat: slechts enkele procenten van de zzp’ers zijn aangesloten bij een dergelijke organisatie.
De rol van de overheid:
De overheid luistert naar de traditionele sociale partners. Zij willen hun positie zoveel mogelijk behouden. Als de overheid luistert naar deze partijen, krijg je vreemde en ongewenste situaties.
Als voorbeeld: er is vanaf 1 januari 2015 een pensioenfonds voor zelfstandigen.
Vreemd omdat het geen echt pensioen is, maar gewoon een bancaire (beleggings-) lijfrente.
Ongewenst omdat pensioenfondsen niet flexibel zijn en geen individuele keuzes toelaten.
Als voorbeeld: de zogenaamde “schijn zelfstandige” (volgens onderzoek van de Erasmus Universiteit < 5%). Omdat de overheid meer grip wil hebben op de relatie zzp’er en opdrachtgever, willen zij dit vervangen door de Beschikking geen Loonheffing (BGL: zie artikel ZZPBarometer). De opdrachtgever wordt zo mede aansprakelijk.
Vreemd: een opdrachtgever en zzp’er hebben –buiten de tijdelijke opdrachtovereenkomst- geen juridische binding.
Ongewenst: op basis van de oude realiteit wordt, voor een klein frauderend percentage, een hele nieuwe “papierwinkel” opgetuigd.
Actie in plaats van Reactie
Je ziet dat de sterke stijging van het aantal zelfstandigen en individualisten voor velen onverwacht komt. Als reactie op het voldongen feit wordt getracht bestaande sociale voorzieningen en diensten in stand te houden. Dat is niet de oplossing.
De overheid en marktpartijen moeten de situatie accepteren en hiermee omgaan. Voor sociale (werknemers-) voorzieningen zal dit kunnen inhouden dat deze voor de zzp’ers door private aanbieders wordt voorzien. Dat betekent wel dat ons bestaande sociale verzekeringssysteem zal moeten worden aangepast aan de realiteit.
Voor de marktpartijen is het van belang dat zij deze groep op een andere manier gaan bedienen. In plaats van individuele producten, zal er meer beroepscollectiviteiten beschikbaar moeten komen. Of je nu de arbeid verricht via een werkgever en daar alle collectieve voordelen van hebt, of dat je als zzp’er bij dezelfde werkgever een opdracht uitvoert: dit zou geen verschil mogen uitmaken.
Discussie:
Er zal een discussie moeten komen.
Is er nog plaats voor de traditionele werknemersorganisaties? Welke collectiviteiten zijn er mogelijk? En kunnen deze onder dezelfde voorwaarden als werknemersregelingen? Waarom wordt er nog onderscheid gemaakt tussen een loonbelastingplichtige en inkomstenbelastingplichtige? Stof genoeg tot nadenken…
