Zzp’er verwordt van subject tot object
De verkiezingsgekte is losgebarsten. Je zult zien dat in de komende maanden politici over elkaar heen struikelen om aan te geven hoe belangrijk de zzp’er is voor de Nederlandse economie en voor de dynamiek op de arbeidsmarkt. Wat moeten we toch zonder ónze zzp’ers? Maar als het puntje bij paaltje komt wordt er een compromis gesloten waarbij de zzp’er slachtoffer is.
De zzp’er verwordt van subject tot object. Een object ter verhandeling in de politieke arena. Waar hebben we dat eerder gezien? In de Eerste Kamer bij de behandeling van de wet DBA. Vooraf overschreeuwden de politici elkaar over het belang van een goede oplossing, het belang van de zzp’er voor Nederland, om vervolgens in de Eerste Kamer vóór de wet DBA te stemmen met ondersteunende, nietszeggende, kreten als: er moet doordacht mee omgegaan worden, laten we vooral niet overhaast te werk gaan en zorgvuldigheid is de moeder van de porseleinkast. Tuurlijk zijn er nog vele zzp-moties ingediend, maar heb je een concreet amendement of wetsvoorstel gezien? Ik niet. Moties zijn er om een punt te maken, maar worden ook gebruikt om de achterban te laten zien dat men actief bezig is met het onderwerp en – vooral – om de media te halen.
De zelfstandige als schaakoffer
Het zzp-vraagstuk is over de verkiezingen getild. Mij is wel duidelijk wat de bedoeling is: de zzp’er wordt gebruikt als uitruilmiddel om tot een formatie te komen.
De zzp’er als schaakstuk in het politieke spel, maar wel een stuk dat geofferd mag worden.
Als je de verkiezingsprogramma’s voor de komende verkiezingen goed doorleest dan zie je dat men ogenschijnlijk erg begaan is met de zzp’ers, maar er wordt geen enkele concrete oplossing geboden op de belangrijkste vraag: wie is er nu wel en wie is geen zzp’er? De Gezag-Arbeid-Loon-regel blijft van kracht en dominineert de essentiële vraag: ben ik nu wel of niet zzp’er? Niemand weet het. In de wet staat immers wél gedefinieerd wanneer iemand werknemer is, maar niet wanneer iemand zelfstandige is. Dat is ook erg gecompliceerd omdat er zoveel vormen zijn.
De politiek moet de stofdoek ter hand nemen
Die tweedeling, werknemer versus ondernemer, heeft in de vorige eeuw goed gewerkt. Er waren ook genoeg goede aanleidingen om deze tweedeling te handhaven. Was het niet om sociale redenen, dan wel om technische redenen. Het is voor de belastingdienst nu eenmaal makkelijker incasseren bij een beperkt aantal grote werkgevers, dan bij een legioen van eenmanszaken. Dat wás zo. Nieuwe technieken bieden nieuwe mogelijkheden én nieuwe inzichten. Zelfstandig zijn is een keuze, net als werknemer zijn een keuze is.
Het oude paradigma ‘werknemer of ondernemer’ kan een afstofbeurt gebruiken en het is aan de politiek om de stofdoek ter hand te nemen. Er is zoveel gaande in de maatschappij, er zijn zoveel mensen die niet willen of kunnen werken als werknemer, er zijn zoveel organisaties die naast vaste medewerkers behoefte hebben aan variabele inzet van arbeid om de wisselende vraag naar hun producten en diensten het hoofd te bieden. Waarom ontkennen we dat toch steeds? Waarom kijken we niet naar de arbeidsmarkt als geheel, een arbeidsmarkt met werk-nemers en met opdracht-nemers?
Aanpassing aan het arbeidsrecht
Voor beide groepen geldt dat kwetsbaren beschermd worden. Bescherming krijg je door een drempel op te werpen tegen ongewenste zelfstandigheid en door een van overheidswege te faciliteren persoongebonden vangnet: een variabele vrijwillige verzekering tegen inkomstenderving. Een vangnet dat tevens kan dienen als opstap voor bescherming van kwetsbare groepen.
Een zelfstandige valt niet onder de werking van het arbeidsrecht, maar heeft wel vergelijkbare rechten en plichten.
Daarvoor hoeft het gehele arbeidsrecht niet op de schop, maar er moet wel duidelijkheid komen wie niet onder de werking van die wet valt. Zolang het arbeidsrecht niet wordt aangepast blijven de opdrachtnemers en opdrachtgevers namelijk in het ongewisse en lopen het risico dat zelfstandigen gezien worden als werknemer.
Niet nog meer versplinteren
Er zijn al ruim 80 politieke partijen. We zitten niet te wachten, althans ik niet, op nog een partij; een Partij voor Zelfstandigen zou leuk zijn maar is zinloos. Iemand moet zich wel compromisloos hard maken voor alle zelfstandigen, een partij die niet doet aan politieke uitruil op dit dossier.
Kortom: we zitten te wachten op een politiek partij die de zelfstandige écht omarmt en pleit voor verankering van de zelfstandig opdrachtnemer in de wet.
Een partij die standvastig is op dit dossier en niet meegaat in de formatiegekte om aan de macht te komen.
